Ovih dana se navršavaju 24 godine od kako je u Crnoj Gori izvršen ratni zločin protiv izbjeglih Muslimana iz Bosne i Hercegovine, poznatiji kao ”Deportacija izbjeglica”.
Pozivamo Vas da zajedno odamo poštu žrtvama ovog zločina okupljanjem i polaganjem cvijeća u petak, 27. maja 2016, u podne, ispred zgrade Centra bezbjednosti Herceg-Novi, odakle je većina izbjeglica organizovano nezakonito deportovana 25. i 27. maja 1992.
Crnogorska policija je u maju i junu 1992. nezakonito uhapsila najmanje 66 civila, koji su u Crnu Goru izbjegli od rata u Bosni i Hercegovini, i u svojstvu talaca ih predala vojsci bosanskih Srba da im posluže za razmjenu ratnih zarobljenika.Većina izručenih odmah su ubijeni, ostali su ubijeni u logorima, a samo nekolicina je preživjela mučenje. Još uvijek nisu pronađena tijela nekih od žrtava deportovanih iz Herceg-Novog 27. maja 1992, niti se zna mjesto na kome su tačno ubijeni.
Nesporne su žrtve ovog zločina, a da su nezakonito uhapšeni i izručeni kao taoci utvrđeno je pravosnažnom presudom u Crnoj Gori, kao i presudom Haškog tribunala u predmetu Krnojelac. Sporno je jedino to što sudovi u Crnoj Gori u svemu tome nisu prepoznali ratni zločin.
Nevladine organizacije (Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za žensko i mirovno obrazovanje - Anima) i predsjednik Savjeta za građansku kontrolu rada policije, Aleksandar Saša Zeković, su prije pet godina, odnosno prije četiri godine uputili tri inicijative:
- predsjedniku Skupštine Crne Gore Ranku Krivokapiću i svim šefovima poslaničkih klubova da se 27. maj proglasi Danom sjećanja na žrtve zločina deportacije izbjeglica 1992. godine;
- inicijativu tadašnjem predsjedniku Vlade Crne Gore Igoru Lukšiću, ministru unutrašnjih poslova Ivanu Brajoviću i ministru kulture Branislavu Mićunoviću, kao i tadašnjem predsjedniku Skupštine Opštine Herceg-Novi, Dejanu Mandiću – da se podigne spomen obilježje žrtvama deportacije izbjeglica 1992. godine ispred objekta Uprave policije u Herceg Novom, podržavajući tako i želju porodica deportovanih žrtava;
- da crnogorska policija uputi izvinjenje zbog nezakonitog postupanja prilikom hapšenja i izručivanja izbjeglica njima neprijateljskoj vojsci u Srpsku Republiku BiH.
Nijedna od ovih inicijativa do danas nije prihvaćena.
Podsjećamo, nekadašnji predsjednik Skupštine Opštine Herceg-Novi, Dejan Mandić, izjavio je da grad Herceg-Novi nije spreman da podrži inicijativu za podizanje spomen obilježja, kao i da se u vezi s tim nije obraćao višim instancama, konkretno Ministarstvu kulture. Prošle godine je inicijativa iznijeta na glasanje, nije dobila potrebnu većinu jer je većina odbornika Skupštine opštine bila uzdržana (DPS, Izbor, Novska lista) ili odsutna (SNP, Klub Demokrata). Tada smo izražili razočarenje i žaljenje zbog ovakve odluke i zaključili da su uzdržanost ili odsutnost poslanika na temu odavanja počasti nevinim žrtvama mjera čovječnosti poslanika i poslanica Skupštine opštine Herceg Novi i volje Crne Gore u malom da pogleda istini u oči i spriječi da se slično ne ponovi. Pozdravili smo odluku Dragana Šimraka i Milice Berberović iz SDP-a i Jovane Šijaković iz Izbora da glasaju za ovu inicijativu.
I ovog 27. maja u podne bićemo ponovo ispred CB Herceg-Novi u spomen nevinih žrtava.
Ponovo Vas pozivamo da nam se pridružite, da skrenete pažnju da taj strašni zločin osuđujete i da ste spremni da spriječite da se tako nešto ponovi.
S poštovanjem,
Tea Gorjanc Prelević, izvršna direktorica Akcije za ljudska prava
Daliborka Uljarević, izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO)
Ljupka Kovačević, koordinatorka ANIME – Centra za žensko i mirovno obrazovanje