Savjet Evrope
Komitet ministara
Deklaracija
Učiniti da rodna ravnopravnost postane realnost
(usvojena od strane Komiteta ministara 12. maja 2009, na njegovoj 119. sjednici)
Komitet ministara Savjeta Evrope
Podsjećajući da je ključni cilj Savjeta Evrope očuvanje i promovisanje ljudskih prava i njihovo puno uživanje, demokratija i vladavina prava, i da sve njegove aktivnosti moraju doprinijeti postizanju ovog fundamentalnog cilja;
Podsjećajući da je rodna ravnopravnost sastavni dio ljudskih prava i osnovnih uslov za demokratiju;
Podsjećajući da rodna ravnopravnost podrazumijeva jednaku vidljivost, osnaživanje, odgovornost i učešće kako muškaraca tako i žena u svim oblastima privatnog i javnog života. Rodna ravnopravnost je suprotna rodnoj neravnopavnosti, ne rodnoj razlici;
Podsjećajući da bi politike trebalo da budu rodno senzitivne i da bi trebalo da uzmu u obzir socijalnu realnost na koju se primjenjuju, najviše činjenicu da je društvo sastavljeno od muškaraca i žena koji mogu imati različite potrebe;
Prepoznajući da se pravni status žena vremenom poboljšao, ali da, 20 godina nakon usvajanja Deklaracije o ravnopravnosti žena i muškaraca, premošćavanje jaza između rodne ravnopravnosti u stvarnosti i u pravu još uvijek predstavlja izazov za države članice;
Prepoznajući da su posljednje decenije bile obilježene zanemarivanjem rodne perspektive u zakonodavstvu i politici, pri čemu je rodna ravnopravnost bila djelimično ili potpuno izolovano pitanje, sa slabim vezama sa ostalim politikama i oblastima, iako je sama ujedno i cilj i problem koji prožima sve ostale oblasti i koji bi trebalo da bude u središtu donošenja odluka;
Prepoznajući značaj uključivanja muškaraca u postizanje rodne ravnopravnosti;
Žaleći zbog nedovoljne zastupljenosti žena u političkom i javnom životu i zbog postojanja rodno zasnovane diskriminacije prema ženama u svim segmentima društva i u svim periodima njihovog života;
Osuđujući postojanje razlike u platama između muškaraca i žena, prepreke sa kojim se žene suočavaju na tržištu rada prilikom zapošljavanja i u napredovanju, degradirajuće uslove rada i eksploataciju, preopterećenje neplaćenim radom u privatnoj i socijalnim sferama, dodatno pogoršano ekonomskim lišavanjem i nasiljem, kao i sve češće i dublje efekte siromaštva žena;
Osuđujući činjenicu da su mnoge žene izložene kršenju njihovih ljudskih prava, da su žrtve psihičkog, psihološkog, seksualnog nasilja, stolkinga i trafikinga u razne svrhe, uključujući i seksualnu eksploataciju, kao i da su žrtve djelatnosti koje se mogu okvalifikovati kao mučenje ili nečovječno postupanje (između ostalog nasilje, silovanje, tradicionalni postupci koji ugrožavaju žene, genitalno i seksualno sakaćenje);
Ističući da istinska demokratija mora u potpunosti iskoristiti sposobnosti, vještine i kreativnost oba pola kako bi se izgradilo društvo sa boljim kvalitetom života za sve koje će poštovati vrijednosti na kojima se zasniva rad Savjeta Evrope;
Zahtijeva od država članica da se u potpunosti obavežu da će prevazići razlike između polova u praksi i u pravu i da djeluju kako bi:
- Eliminisali strukturalne uzroke neravnoteže moći između muškaraca i žena, uključujući procese donošenja odluka na svim nivoima u političkoj, ekonomskoj i javnoj sferi;
- Osigurali ekonomsku nezavisnost i osnaživanje žena tako što će garantovati da se ravnopravnost poštuje na tržištu rada i u ekonomiji. Ovo će biti omogućeno eliminisanjem diskriminacije uopšteno govoreći, kao i one koje proizilaze iz rodnih stereotipa, i takođe garantovanjem jednake plate za jednak rad ili rad jednake vrijednosti;
III. Adresirali potrebu da se eliminišu stereotipi daljim investiranjem u orodnjavanje u oblasti obrazovanja i istraživanja uključujući rodno fokusirana istraživanja, kako bi se osiguralo da i muškarci i žene postignu svoje pune ekonomske i socijalne potencijale;
- Iskorijenili kršenja dostojanstva i ljudskih prava žena pojačanim i efikasnim akcijama usmjerenim na sprječavanje i borbu protiv rodno-zasnovanog nasilja nad ženama, obezbjeđivanjem neophodne pomoći i podrške svim žrtvama i gonjenjem krivaca;
- Integrisali perspektivu rodne ravnopravnosti u sistem upravljanja tako što će se obezbijediti otvorenost, transparentnost i učešće svih relevantnih aktera, kao i njihovu stvarnu odgovornost u procesu postizanja potpune rodne ravnopravnosti;
U skladu sa navedenim će:
- Preduzeti sljedeće korake koji su od najvećeg značaja za uklanjanje prepreka postizanju rodne ravnopravnosti u praksi:
- Identifikovati strukturalne uzroke nejednakosti koji pogađaju žene, uključujući i žene koje su pogođene različitim (višestrukim) oblicima diskriminacije i preuzeti potrebne socijalne i ekonomske mjere za njihovo uklanjanje;
- Eliminisati rodne stereotipe koji su odgovorni za nepotpuno iskorišćavanje ljudskih resursa i koji predstavljaju prepreku samoostvarenju muškaraca i žena; preduzeti posebne mjere kako bi se prepoznali i prevazišli stereotipi u obrazovanju i kako bi se ohrabrili profesionalci i učesnici u oblasti medija i komunikacija da prenose sliku muškaraca i žena bez stereotipa, koja poštuje ljudska prava, uključujući i rodnu ravnopravnost;
- Stvoriti uslove za siguran život u privatnoj i javnoj sferi sprječavanjem i borbom protiv nasilja nad ženama;
- Podići svijest žena i muškaraca o potrebi da se iskorijeni nasilje koje predstavlja veliku prijetnju miru, bezbijednosti, ljudskim pravima i demokratiji u skladu sa odredbama Rezolucije Ujedinjenih nacija 1325(2000) i 1820 (2008);
- Preduzeti neophodne mjere kako bi se garantovala ravnomjerna raspodjela odgovornosti između žena i muškaraca i stvoriti uslove naklonjene usklađivanju privatnog i porodičnog života sa profesionalnim životom kroz pravednu i balansiranu raspodjelu resursa, uzimajući u obzir različite situacije u životu muškaraca i žena;
- Ohrabriti muškarce da učestvuju aktivno u diskusiji i aktivnostima usmjerenim ka postizanju rodne ravnopravnosti u svim oblastima života;
- Kako bi se ubrzalo postizanje ovih ciljeva, garantovala vidljiva politička obaveza uspostavljenjem neophodnih zakonskih i političkih okvira i implementirale paralelne strategije i inovativna i efikasna sredstva kako bi rodna ravnopravnost bila prepoznata kao izazov od strane čitavog društva u svim njegovim segmentima i bila postavljena u središte različitih procesa donošenja odluka i kreiranja politike potrebno je:
- Pridržavati se međunarodnih standarda ratifikovanjem svih relevantnih međunarodnih pravnih instrumenata i njihovom potpunom primjenom i nadzorom na nacionalnom nivou, posebno one sadržane u relevantnim konvencijama Savjeta Evrope, uključujući i preporuke;
- Usvojiti, implementirati i ocjenjivati politike rodne ravnopravnosti:
- Usvajanjem strategija, planova i programa na različitim nivoima u svim oblastima politike;
- Prepoznavanjem i priznavanjem prepreka koje sprečavaju postizanje rodne ravnopravnosti;
- Određivanjem ciljnih grupa, vremenskih okvira i polaznih tačaka za njihovu efikasnu implementaciju i korišćenjem jasnih indikatora za procjenu rezultata i postignutog napretka;
- Kreiranjem ili jačanjem postojećih mehanizama nadzora;
- Redovnim izvještavanjem Parlamenta o napretku i postignutim rezultatima
- Usvojiti i implementirati specifične politike i akcione planove na različitim nivoima i osigurati njihovo adekvatno finansiranje; obezbijediti pozitivnu akciju ili usvajanje specijalnih mjera sa ciljem da se obezbijedi balansirano učešće, uključujući i predstavljanje žena i muškaraca u procesu donošenja odluka u svim društvenim sektorima, posebno na tržištu rada i ekonomskom životu, kao i u političkom i javnom procesu donošenja odluka;
- Usvojiti i efikasno implementirati specifične politike i akcione planove radi sprečavanja i borbe protiv rodno zasnovanog nasilja nad ženama, zaštititi žrtve i goniti počinioce;
- Osigurati vidljivu političku obavezu prema strategiji za orodnjavanje, uključujući usvajanje zakona ili drugih instrumenata gdje je neophodno, kao i odgovarajućih struktura koje bi vršile koordinaciju ;
- Sprovoditi efikasno politiku orodnjavanja:
- usvajanjem i korišćenjem sredstava poput rodne analize, podataka razvrstanih po polu, ocjene rodnog uticaja;
- razvijanjem sposobnosti svih relevantnih aktera kako bi sproveli orodnjavanje u praksi, i;
- kreiranjem indikatora koji imaju za cilj ocjenu uticaja na promociju rodne ravnopravnosti
- Istraživati upotrebu orodnjavanja preko rodnog budžetiranja kako bi se garantovala pravedna raspodjela resursa između muškaraca i žena;
- Ojačati nacionalne mehanizme za rodnu ravnopravnost na najvišem političkom nivou, garantovati njihovo efikasno funkcionisanje davajući im jasne mandate, dobro definisane funkcije i odgovornosti i tako što će im se obezbijediti neophodni ljudski i finansijski resursi, kako bi bili u mogućnosti da u potpunosti iskoriste svoje mandate;
- Podržati sve aktivnosti koje osuđuju diskriminaciju nad ženama i bore se protiv nejednakosti muškaraca i žena, uključujući i osiguranje postojanja specijalizovanih institucionalnih mehanizama sa povjerenim im zadatkom da prikupljaju žalbe pojedinaca i grupa o navodnom kršenju odredbi rodne ravnopravnosti;
- Razviti i podržati istraživanja o rodnim pitanjima, uključujući analitičke studije o poziciji žena i muškaraca vezanih za politiku, kao i o njihovoj participaciji na svim nivoima i u svim sferama; obezbijediti analize zasnovane na dokazima vladama i ostalim političkim donosiocima odluka kako bi ocijenili položaj muškaraca i žena, nadgledali i procjenjivali napredak i nastavili da integrišu rodnu perspektivu u svim političkim oblastima;
- Obnoviti njihove obaveze u postizanju rodne ravnopravnosti u praksi i u pravu kao sastavni dio ljudskih prava i osnovni kriterijum demokratije u saglasnosti sa vrijednostima koje zastupa Savjet Evrope, kao i obezbijediti Savjetu Evrope neophodne ljudske i finansijske resurse;
- Pozvati generalnog sekretara Savjeta Evrope da nadgleda i da svake treće godine daje svoju ocjenu o napretku implementacije politike rodne ravnopravnosti u državama članicama Savjeta Evrope.
Prevod sa engleskog jezika uradilo Odjeljenje za rodnu ravnopravnost, Ministarstva za zaštitu ljudskih i manjinskih prava